Circular Economy Implementation Framework – EL

Εισαγωγή

Κάθε αλλαγή στο επιχειρησιακό περιβάλλον ενός οργανισμού, όπως μια πρωτοβουλία ΚΟ, ενέχει κινδύνους που θα μπορούσαν να επηρεάσουν όχι μόνο την ικανότητά του να επιτύχει τους στρατηγικούς στόχους και τα αποτελέσματά του, αλλά και να απειλήσουν την ίδια την ύπαρξή του, εάν δεν εντοπιστεί σε πρώιμο στάδιο και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

Η μετάβαση μιας εταιρείας σε ένα Μοντέλο Κυκλικής Οικονομίας (ΜΚΟ) συνιστά σημαντική αλλαγή. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να κυμαίνεται από ένα «πράσινο» έργο ανάπτυξης προϊόντων έως ένα σημαντικό πρόγραμμα διαχείρισης αλλαγών, που περιλαμβάνει ένα πλήθος έργων, πολλά από τα οποία είναι αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα.

Έτσι, ενδέχεται να προκύψουν διάφοροι κίνδυνοι και τελικά να απειληθεί η επιτυχής μετάβαση του οργανισμού σε ένα ΜΚΟ. Οι κίνδυνοι αυτοί θα πρέπει να εντοπίζονται, να αναλύονται, να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται αναλόγως και αμέσως. Ορισμένοι κίνδυνοι θα είναι κοινοί σε όλα τα έργα και ορισμένοι θα είναι ειδικοί για κάθε έργο. Μέσω αυτής της ανάλυσης, θα μπορούσαν επίσης να βρεθούν θετικοί κίνδυνοι που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ευκαιρίες που οδηγούν, για παράδειγμα, σε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες, νέες αγορές, βελτίωση της αποδοτικότητας του κόστους ή βελτιωμένες διαδικασίες.

Σχετικές ορολογίες και έννοιες από τα Διεθνή Πρότυπα των ISO31000 και ISO14001 χρησιμοποιούνται, μαζί με τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης κινδύνων και αλλαγών του έργου, που βρίσκονται στον «οδηγό PMBoK» και στη σχετική βιβλιογραφία.

Τέλος, για να βοηθηθούν οι ομάδες-στόχοι να αρχίσουν να διερευνούν και να προσαρμόζουν το Μητρώο Κινδύνων/Ευκαιριών στο περιβάλλον τους καθώς και στα έργα που σχετίζονται με την υλοποίηση ενός ΜΚΟ, παρουσιάζεται ενδεικτικός κατάλογος των αντίστοιχων κινδύνων και ευκαιριών.

01

Κίνδυνος

αβέβαιο γεγονός ή προϋπόθεση που, εάν συμβεί, επηρεάζει τουλάχιστον ένα έργο ή έναν επιχειρηματικό στόχο.

02

Ευκαιρία

αβέβαιο γεγονός ή προϋπόθεση που μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο σε ένα έργο ή επιχειρηματικό στόχο, εφόσον επιδιώκεται.

03

Διαδικασία διαχείρισης κινδύνων και ευκαιριών

η συνεχής και προληπτική διαδικασία εντοπισμού κινδύνων/ευκαιριών έργων, ανάλυσης & αξιολόγησης, σχεδιασμού κατάλληλων μέτρων απόκρισης κινδύνων, εφαρμογής σχεδίων δράσης και παρακολούθησης των σχεδίων μέχρι την ολοκλήρωση.

04

Συνιστώσες του κινδύνου

• Συμβάν που μπορεί να συμβεί ή όχι (γεγονός απειλής/κινδύνου)
• Η πιθανότητα επέλευσης του εν λόγω γεγονότος
• Ο αντίκτυπος της επέλευσης του εν λόγω γεγονότος

05

Επιθυμία Ανάληψης Κινδύνου

είναι το επίπεδο κινδύνου που ένας οργανισμός είναι διατεθειμένος να αποδεχθεί για την επίτευξη των στόχων του προτού κριθεί αναγκαία η ανάληψη δράσης για τη μείωση του. Αντιπροσωπεύει μια ισορροπία μεταξύ των δυνητικών οφελών της καινοτομίας και των απειλών που αναπόφευκτα συνεπάγεται η αλλαγή. Το πρότυπο διαχείρισης κινδύνου ISO 31000 αναφέρεται στην ανάληψη κινδύνων ως «ποσότητα και είδος κινδύνου που ένας οργανισμός είναι διατεθειμένος να επιδιώξει, να διατηρήσει ή να αναλάβει».

06

Υπολειπόμενος κίνδυνος

οποιοδήποτε επίπεδο κινδύνου παραμένει μετά την εφαρμογή των μέτρων μείωσης του κινδύνου.

07

Μητρώο Κινδύνων

ένα ζωντανό έγγραφο - αποθετήριο, στο οποίο καταγράφονται και επικαιροποιούνται τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνου κατά τη διάρκεια του έργου/προγράμματος.

Οι πληροφορίες μπορούν να περιλαμβάνουν: αναγνωριστικός κωδικός κινδύνου, κατηγορία, σχέδιο (προαιρετικό), ιδιοκτήτης του κινδύνου, δήλωση απειλής/κινδύνου (γνωστή και ως περιγραφή κινδύνου), εντοπισμός ενεργοποίησης (πώς θα γνωρίζουμε ότι συνέβη το συμβάν κινδύνου — προαιρετικό), πιθανότητα, επίπτωση, βαθμολογία κινδύνου, κατάταξη/προτεραιότητα, στρατηγική αντίδρασης, σχέδιο/-α αντίδρασης (θα μπορούσαν να περιέχουν παραπομπές σε χωριστά έγγραφα, ελέγχους ή μέτρα του σχεδίου), υπολειπόμενος κίνδυνος (επικαιροποιημένος μετά από κάθε εφαρμογή στρατηγικής αντίδρασης), κάθε άλλη πληροφορία με σκοπό την επίτευξη υψηλού επιπέδου κατανόησης των κινδύνων & της κατάστασής τους

08

Μητρώο Ευκαιριών

ένα ζωντανό έγγραφο - αποθετήριο, στο οποίο καταγράφονται και επιδιώκονται οι ευκαιρίες.

Οι πληροφορίες μπορούν να περιλαμβάνουν: αναγνωριστικό ευκαιρίας, κατηγορία, σχέδιο (προαιρετικό), ιδιοκτήτης ευκαιρίας, δήλωση εκδήλωσης ευκαιρίας (γνωστή και ως περιγραφή ευκαιρίας), ανίχνευση ενεργοποίησης (πώς θα γνωρίζουμε ότι συνέβη το γεγονός ευκαιρίας — προαιρετικό), πιθανότητα, (θετικός) αντίκτυπος/ωφέλεια, βαθμολογία ευκαιρίας, κατάταξη/προτεραιότητα, στρατηγική αντίδρασης, σχέδιο ή σχέδια εκμετάλλευσης (θα μπορούσαν να περιέχουν παραπομπές σε χωριστά έγγραφα του σχεδίου), οποιαδήποτε άλλη πληροφορία με σκοπό την επίτευξη υψηλού επιπέδου κατανόησης των ευκαιριών & της κατάστασής τους

Για να αποφευχθεί η σύγχυση, από το σημείο αυτό — εκτός εάν σημειωθεί διαφορετικά- το παρόν έγγραφο και η αντίστοιχη ορολογία θα εστιάζονται στους κινδύνους. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι σχετικά απλό για τον ειδικό εκπαιδευόμενο να προσαρμόζει τη διαδικασία στις ευκαιρίες, αντί στους κινδύνους.

Η διαδικασία διαχείρισης κινδύνων περιλαμβάνει τέσσερις (4) φάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν επτά (7) στάδια.

Κατά τη διάρκεια της μετάβασης σας σε ΜΚΟ, ενδέχεται να επέλθουν πολλές διαρθρωτικές αλλαγές στις επιχειρηματικές δραστηριότητες εντός της εταιρείας, δημιουργώντας έτσι νέους κινδύνους που θα πρέπει να εντοπιστούν σε πρώιμο στάδιο. Συγκεκριμένα, οι τομείς που θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά για τη δημιουργία νέων κινδύνων είναι οι εξής:

1. Νέο επιχειρηματικό μοντέλο Κυκλικής Οικονομίας
2. Νέες ανασχεδιασμένες επιχειρηματικές διαδικασίες Κυκλικής Οικονομίας
3. Νέα προϊόντα και υπηρεσίες Κυκλικής Οικονομίας

Ο προσδιορισμός του κινδύνου είναι ο πλήρης προσδιορισμός πιθανών συμβάντων κινδύνου, με τη χρήση μιας δομημένης και συνεκτικής προσέγγισης, και η μείωση της ασάφειας στην περιγραφή του υπό μελέτη συμβάντος κινδύνου. Ο προσδιορισμός του κινδύνου θα πρέπει να πραγματοποιείται όχι μόνο κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού του έργου αλλά και συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του έργου.

Θα πρέπει να προσδιοριστούν τόσο οι εσωτερικοί όσο και οι εξωτερικοί κίνδυνοι:

 

Eσωτερικοί κίνδυνοι:

μπορούν να ελεγχθούν ή να επηρεαστούν από την ομάδα έργου ή σχεδιασμού, όπως οι αναθέσεις πόρων & διαθεσιμότητας, το χρονοδιάγραμμα και οι εκτιμήσεις κόστους, και το είδος σύμβασης.

Εξωτερικοί κίνδυνοι:

οι κίνδυνοι που εκφεύγουν του ελέγχου της επιρροής του έργου ή της ομάδας σχεδιασμού, όπως οι αποφάσεις των πελατών, οι μετατοπίσεις της αγοράς ή οι κυβερνητικές ενέργειες.

Η αποτελεσματικότητα ολόκληρης της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνου είναι εξίσου καλή με την ποιότητα και την ιδιαιτερότητα των δηλώσεων για συμβάντα απειλής.

Τα ακόλουθα είναι δύο (2) συνιστώμενα γενικά μοντέλα για τις δηλώσεις συμβάντων απειλής:

• «_ _ _ _ _ _ μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια _ _ _ _ _ _ προκαλώντας αντίκτυπο σε _ _ _ _ _ _ _ _».
• «Αν συμβεί _ _ _ _ _ _ _ _, τότε μια επίπτωση στο _ _ _ _ _ θα συμβεί».

Είναι πολύ χρήσιμο να χρησιμοποιούνται κατηγορίες για τον εντοπισμό πρόσθετων κινδύνων. Ο οργανισμός θα πρέπει να χρησιμοποιεί την κατανόηση του πλαισίου του (όπως ορίζεται στην παράγραφο IO3-A2) ως άλλης πηγής κατηγοριών κινδύνου, καθώς και αυτούς καθαυτούς τους κινδύνους.

Παράδειγμα κατηγοριών κινδύνου:

• Οργανωτικός
• Χρηματοοικονομικός (συμπεριλαμβανομένων των συναλλαγματικών ισοτιμιών, του πληθωρισμού, της φορολογίας, του ανταγωνισμού)
• Πολιτικός
• Νομικός & Ρυθμιστικός (συμπεριλαμβανομένης της αδειοδότησης, ασάφεια της σύμβασης, αγωγές)
• Κοινωνικός (συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου συμφέροντος)
• Περιβαλλοντικός
• Τεχνικός & Γνώσεων (συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογικής ωριμότητας, πολυπλοκότητας, προσαρμογής)
• Αλυσίδας εφοδιασμού
• Δημοσίου συμφέροντος
• Φυσικός
• Μεταβολών της αγοράς

Ο αποτελεσματικός προσδιορισμός των κινδύνων θα πρέπει να περιλαμβάνει τεχνικές ομαδοποίησης. Τα συνηθέστερα εργαλεία και τεχνικές ομαδοποίησης που χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση κινδύνων είναι τα ακόλουθα:

• Συνεντεύξεις εμπειρογνωμόνων
• Αναζήτηση ιδεών
• Τεχνική Delphi
• Nominal Group Τεχνική (NGT)
• Ολίσθηση Crawford
• Μέθοδος αναλογίας
• Ανάλυση SWOT
• και φυσικά, οι υφιστάμενοι κατάλογοι ελέγχου, ερωτηματολόγια και υποδείγματα (με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν και την ιδέα ότι κανένα νέο σχέδιο δεν αντιπροσωπεύει επίσης ένα εντελώς νέο σύνολο κινδύνων).

Όλες οι ανωτέρω πληροφορίες σχετικά με τους εντοπιζόμενους κινδύνους καταγράφονται στο Μητρώο Κινδύνων, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η Ανάλυση Κινδύνου.

Οι εντοπιζόμενοι κίνδυνοι αναλύονται για να προσδιοριστεί η πιθανότητα εμφάνισης κάθε συμβάντος και ο αντίκτυπός του εάν συμβεί. Η ανάλυση κινδύνου περιλαμβάνει ποσοτικό προσδιορισμό και ιεράρχηση των κινδύνων για την αξιολόγηση του φάσματος των πιθανών αποτελεσμάτων των σχεδίων/προγραμμάτων. Αφορά κυρίως τον προσδιορισμό των κινδύνων που δικαιολογούν την αντίδραση.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ανάλυση αυτή περιπλέκεται από διάφορους παράγοντες:

1. Οι κίνδυνοι μπορεί να αλληλεπιδρούν με απρόβλεπτους τρόπους.
2. Ένα μεμονωμένο συμβάν κινδύνου μπορεί να προκαλέσει πολλαπλές επιδράσεις.
3. Μια ευκαιρία για ένα ενδιαφερόμενο μέρος (π.χ. μειωμένο κόστος) μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για ένα άλλο (π.χ. μειωμένη λειτουργικότητα).
4. Δεν είναι προσδιορίσιμοι όλοι οι κίνδυνοι — ορισμένοι μπορούν να καθοριστούν μόνο ποιοτικά.
5. Εάν χρησιμοποιούνται μαθηματικές τεχνικές για τον ποσοτικό προσδιορισμό, μπορούν να δώσουν ψευδή εντύπωση ακρίβειας και αξιοπιστίας. Η προσπάθεια να εικάσει κάποιος και να εφαρμόσει ποσοτικές τιμές σε γεγονότα που είναι απρόβλεπτα από την άποψη της πιθανότητας εμφάνισης και του αντίκτυπου, θα μπορούσε να δημιουργήσει εσφαλμένη εντύπωση ακρίβειας και, ως εκ τούτου, να είναι παραπλανητική.

Κατά την εκτίμηση της πιθανότητας και του αντικτύπου των γεγονότων κινδύνου, οι ποσοτικές τιμές θα πρέπει να καθορίζονται όταν υπάρχει εύλογος βαθμός βεβαιότητας ή εμπιστοσύνης στην εγκυρότητα των εν λόγω ποσοτήτων. Ελλείψει ικανότητας ποσοτικής ανάλυσης, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ποιοτικές μέθοδοι.

Αφού εκτιμηθεί η πιθανότητα και ο αντίκτυπος κάθε απειλητικού γεγονότος, η συνολική διαβάθμιση επικινδυνότητας υπολογίζεται ως εξής:

Πιθανότητα   x  Επιπτώσεις = συνολική βαθμολογία κινδύνου

 

Παρακάτω προτείνεται ένας ποιοτικός «Πίνακας θερμότητας κινδύνου» που θα χρησιμοποιηθεί για εκτιμήσεις πιθανότητας και επιπτώσεων, μαζί με τα αντίστοιχα «σειρά βαθμολογίας κινδύνου». Συνιστάται να χρησιμοποιείτε πάντα έναν άρτιο αριθμό επιλογών για κάθε άξονα (1 έως 4 στο παράδειγμά μας), να αποθαρρύνετε τα μέλη της ομάδας έργου να επιλέγουν το «μέσο αριθμό» κατά την εκτίμηση, και να τα κάνετε να σκέφτονται και να αποφασίζουν αν η εκτίμησή τους θα είναι πάνω ή κάτω από τη διάμεση τιμή.

Στη συνέχεια, οι εκτιμήσεις για την πιθανότητα, τον αντίκτυπο και τη βαθμολογία κινδύνου καταχωρίζονται στο Μητρώο Κινδύνων, για κάθε κίνδυνο.

Αν και είναι σημαντικό να εντοπιστούν όλοι οι κίνδυνοι, σε πολλά έργα ο αριθμός των εντοπισθέντων κινδύνων μπορεί να είναι υπερβολικός. Η ομάδα του έργου δεν μπορεί να εντοπίσει και να διαχειριστεί αποτελεσματικά όλα αυτά. Ως εκ τούτου, η ιεράρχηση των κινδύνων είναι σημαντική, ώστε η ομάδα να μπορεί να εστιάσει την προσπάθειά της στους πιο κρίσιμους — τους κινδύνους που μπορούν να βλάψουν περισσότερο.

Για κάθε κίνδυνο που προσδιορίζεται και τεκμηριώνεται στο μητρώο κινδύνων, η ομάδα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στους κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν αμέσως με την ανάπτυξη στρατηγικής μετριασμού και ποιοι πρέπει να παρακολουθούνται και να αναφέρονται. Το πόσοι κίνδυνοι θα επιλέξει η ομάδα τελικά για άμεση αντιμετώπιση θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες όπως ο αντίκτυπος των εντοπισθέντων κινδύνων, ο αριθμός των συμβάντων κινδύνου και το είδος των κινδύνων. Η ομάδα θα πρέπει πρώτα να επικεντρωθεί σε κινδύνους με συνολική διαβάθμιση «Υ» (υψηλή) ή «MΥ» (μεσαία-υψηλή).

Αν και η ομάδα μπορεί να επιλέξει να μην επικεντρωθεί σε ορισμένους κινδύνους που έχουν προσδιοριστεί ότι έχουν μέτρια ή χαμηλή συνολική βαθμολογία — δηλ. «ΜΧ» (Μέτρια – Χαμηλή) ή «Χ» (Χαμηλή) — οι κίνδυνοι αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται και να αναφέρονται, διότι η πιθανότητα εμφάνισής τους και ο αντίκτυπός τους ενδέχεται να αλλάξουν κατά την εξέλιξη του έργου. Αυτό που αρχικά θεωρήθηκε χαμηλός κίνδυνος μπορεί ξαφνικά να μετατραπεί σε κίνδυνο με υψηλό αντίκτυπο.

Τέλος, γίνεται επικαιροποίηση του μητρώου κινδύνων με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης & κατά προτεραιότητα.

Η ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης κινδύνων που αναφέρονται επίσης ως ανάπτυξη αντιμετώπισης κινδύνων συνεπάγεται τον προσδιορισμό διαφόρων στρατηγικών μετριασμού του κινδύνου για κάθε κίνδυνο, την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας κάθε επιλογής και την επιλογή της βέλτιστης προσέγγισης. Για κάθε κίνδυνο, ενδέχεται να εφαρμόζονται διάφορες στρατηγικές ή εναλλακτικές λύσεις. Η ομάδα του έργου πρέπει να εντοπίσει αυτές τις εναλλακτικές λύσεις, να αξιολογήσει τα προσόντα τους και να επιλέξει αυτή που προσφέρει την καλύτερη λύση.

Κάθε οργανισμός θα αποφασίσει ποιους κινδύνους θα αντιμετωπίσει και σε ποιο βαθμό, σύμφωνα με την επιθυμία του για κίνδυνο, αλλά ένας κοινός και γενικός κανόνας είναι ο εξής:

• Οι υψηλοί κίνδυνοι δεν είναι αποδεκτοί και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται υποχρεωτικά.
• Οι υψηλοί-μεσαίοι κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπίζονται με προτεραιότητα αυτούς που έχουν υψηλό αντίκτυπο/ επιπτώσεις. Οι κίνδυνοι με χαμηλότερο αντίκτυπο/ επιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν ή να μην αντιμετωπιστούν.
• Οι μεσαίοι-χαμηλοί κίνδυνοι με αντίκτυπο/ επίπτωση 3 πρέπει να αντιμετωπιστούν. Μπορεί να είναι αποδεκτοί χαμηλότεροι κίνδυνοι.
• Οι χαμηλοί κίνδυνοι είναι συνήθως αποδεκτοί.

Ανεξάρτητα από τη βαθμολογία τους, όλοι οι κίνδυνοι θα πρέπει να παρακολουθούνται σε διάφορα χρονικά διαστήματα, ειδικά σε περίπτωση μεταβολής της βαθμολογίας τους καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου.

Οι τέσσερις (4) βασικές στρατηγικές αντιμετώπισης κινδύνων παρατίθενται κατωτέρω:

1. Αποφυγή: εξάλειψη ενός ειδικού κινδύνου, συνήθως με την εξάλειψη της αιτίας ή την αναδιοργάνωση της δομής του έργου, η οποία μεταβάλλει την κατάσταση έτσι ώστε ο κίνδυνος να μην μπορεί να επηρεάσει το έργο.
2. Μετριασμός: μείωση της πιθανότητας εμφάνισης ή του αντικτύπου/ επίπτωσης εάν συμβεί. Εάν επιλέξετε αυτή τη στρατηγική αντιμετώπισης κινδύνων για μια συγκεκριμένη απειλή, θα πρέπει να εφαρμόσετε έναν ή περισσότερους ελέγχους (μέτρα που τροποποιούν τον συνολικό κίνδυνο). Οι έλεγχοι μπορεί να περιλαμβάνουν πολιτικές, διαδικασίες, πρακτικές, τεχνικά μέτρα, συσκευές και οποιεσδήποτε άλλες δράσεις που μετριάζουν τον συνολικό κίνδυνο. Για παράδειγμα: θέσπιση αυστηρών δεσμεύσεων όσον αφορά τους πόρους για εργασίες που διατρέχουν τον κίνδυνο, δημιουργία αποθεματικού διαχείρισης για τη διαχείριση της πιθανής υπέρβασης του κόστους, παρακολούθηση και διαχείριση των τεχνικών επιδόσεων των καθηκόντων με παράγοντα υψηλού κινδύνου, κ.λπ.
3. Μεταφορά: μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους του κινδύνου σε άλλο μέρος. Η πιθανότητα εμφάνισης δεν μειώνεται ή εξαλείφεται, αλλά οι συνέπειες για τον οργανισμό ελαχιστοποιούνται. Αυτό συμβαίνει όταν χρησιμοποιούνται υπεργολάβοι ή όταν ο οργανισμός αγοράζει ασφάλιση.
4. Αποδοχή: επίδειξη της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον κίνδυνο και της προθυμίας να αποδεχθούν τις συνέπειες σε περίπτωση εμφάνισης του κινδύνου. Υπάρχουν δύο (2) επιλογές αποδοχής:
   • Παθητική: αυτή είναι μια συνειδητή απόφαση της διοίκησης να μην αναλάβει δράση.
   • Ενεργός: να αναπτύξει σχέδιο έκτακτης ανάγκης και να το εκτελέσει, σε περίπτωση που συμβεί ο κίνδυνος.

 

Οι τρεις (3) βασικές στρατηγικές ανταπόκρισης σε ευκαιρίες παρατίθενται κατωτέρω:

• Αγνόηση: δεν κάνουμε τίποτα
• Ενίσχυση: αύξηση της αναμενόμενης αξίας μιας ευκαιρίας, προσπαθώντας να:
  • Μεγιστοποιήσουμε την πιθανότητα
  • Μεγιστοποιήσουμε την αξία του (θετικού) αντίκτυπου ή οφέλους.
• Επιδίωξη: σχεδιασμός της δυνητικής ευκαιρίας με την εξασφάλιση της αντίστοιχης αιτίας

Τέλος, όπως συνήθως, γίνεται επικαιροποίηση του μητρώου κινδύνων με τα σχέδια αντιμετώπισης, τους ελέγχους και τα μέτρα.

Η διαδικασία διαχείρισης κινδύνου και οι προγραμματισμένες απαντήσεις πρέπει να αξιολογούνται και να επικαιροποιούνται συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και των έργων για την μετάβαση ενός μοντέλου ΚΟ. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων των σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνων, η πραγματοποίηση προσαρμογών, εφόσον απαιτείται, και η επικαιροποίηση των σχεδίων, κατά περίπτωση, είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων του έργου. Το σχέδιο διαχείρισης κινδύνου και η αποτελεσματικότητά του θα πρέπει να αξιολογούνται τουλάχιστον:

• Περιοδικά, σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα, καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου
• Στα ορόσημα των μεγάλων έργων

Τα συμβάντα κινδύνου, η πιθανότητα εμφάνισής τους και ο αντίκτυπός τους μεταβάλλονται συνεχώς. Αναδύονται νέοι κίνδυνοι και οι παλιοί εξαφανίζονται. Η εφαρμογή δράσεων μετριασμού του κινδύνου μπορεί να δημιουργήσει νέους κινδύνους, οι οποίοι δεν είχαν προβλεφθεί, ή να μεταβάλει τις επιπτώσεις των υφιστάμενων. Ως εκ τούτου, η περιοδική αξιολόγηση του σχεδίου είναι κρίσιμης σημασίας και οι περιοδικές αναθεωρήσεις θα πρέπει να προσδιορίζονται στο χρονοδιάγραμμα του έργου.

Σημαντικά ορόσημα αποτελούν επίσης λογικά σημεία του κύκλου ζωής της διαχείρισης του έργου για την αξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας του έργου και την αξιολόγηση των αλλαγών στο περιβάλλον. Κάθε φορά που προτείνεται και εγκρίνεται μια αλλαγή μεγάλου έργου προς υλοποίηση, η ομάδα του έργου θα πρέπει να εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η αλλαγή αυτή επηρεάζει το έργο και να προσδιορίζει εάν η αλλαγή εισάγει νέους κινδύνους. Θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες στρατηγικές μετριασμού για την αντιμετώπιση τυχόν νέων κινδύνων.

Κατά την αξιολόγηση και την επικαιροποίηση του σχεδίου διαχείρισης κινδύνου, εκτελούνται τα ακόλουθα βήματα:

Επανεξέταση

των δράσεων μετριασμού του κινδύνου που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα, της αποτελεσματικότητας και της ανάγκης για περαιτέρω δράση.

Αξιολόγηση

των κυριότερων συμβάντων κινδύνου για τα καθήκοντα που εκτελούνται επί του παρόντος και για εκείνα που πρόκειται να υλοποιηθούν στο εγγύς μέλλον, για να διαπιστωθεί εάν έχει αλλάξει κάτι ή εάν οι στρατηγικές πρέπει να τροποποιηθούν.

Εντοπισμός

τυχόν νέων κινδύνων, ανάλυσή τους, ενσωμάτωσή τους στη συνολική διαδικασία διαχείρισης κινδύνου και ανάπτυξη αντίστοιχων στρατηγικών μετριασμού του κινδύνου.

Ανάπτυξη

νέων στρατηγικών μετριασμού ή τροποποίηση παλαιών στρατηγικών, εάν η τρέχουσα στρατηγική λειτουργεί ανεπαρκώς ή απαιτείται περαιτέρω μετριασμός.

Επικαιροποίηση

του σχεδίου έργου, κατά περίπτωση, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές στο σχέδιο διαχείρισης κινδύνου.

Κλιμάκωση

της διαχείρισης του κινδύνου σε περίπτωση αύξησης των γνωστών ορίων κινδύνου.

Τέλος, τεκμηριώνονται οι προσπάθειες διαχείρισης κινδύνων στο Μητρώο Κινδύνων, ώστε να παρέχεται ιστορικό των δράσεων και των αποτελεσμάτων της ομάδας έργου. Μέσα από αυτή την προσπάθεια ο οργανισμός μπορεί να μάθει από την εμπειρία. Παρόμοια με τα διδάγματα που αντλήθηκαν, η εν λόγω τεκμηρίωση παρέχει στον οργανισμό πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το ποιες στρατηγικές και δράσεις έχουν λειτουργήσει και ποιες όχι. Η τεκμηρίωση διαχείρισης κινδύνου θα πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατόν απλούστερη, αλλά θα πρέπει να είναι επικαιροποιημένη, πλήρης και ακριβής.

Ενδεικτικοί κίνδυνοι

Στη βιβλιογραφία έχουν ήδη εντοπιστεί αρκετοί γενικοί κίνδυνοι (δηλαδή όχι ειδικοί για κάθε έργο). Το σημαντικό εδώ είναι να χρησιμοποιηθούν οι κατηγορίες για τον εντοπισμό όσο το δυνατόν περισσότερων σχετικών κινδύνων (και ευκαιριών στην επόμενη ενότητα) και να μην ανησυχούμε εάν ένας κίνδυνος ταξινομείται στην κατηγορία «Πολιτικοί», ενώ θα πρέπει να είναι «Νομικοί». Εξάλλου, ένας κίνδυνος μπορεί να ανήκει σε περισσότερες από μία κατηγορίες.

Οργανωτικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Οργανωτικοί

1. Έλλειψη νοοτροπίας διαχείρισης αλλαγών & ικανότητες/εμπειρία
2. Έλλειψη καινοτόμου επιχειρηματικού πνεύματος
3. Πίεση από μετόχους/επενδυτές για την επίτευξη βιωσιμότητας
4. Έλλειψη βασικών ικανοτήτων διαχείρισης πόρων/εμπειρίας
5. Μη τυπική συμπερίληψη των αρχών ΚΟ στη στρατηγική, τους στόχους και τους δείκτες επιδόσεων
6. Πολύ χαμηλού διάθεση ανάληψης κινδύνου
7. Πολλά επίπεδα ιεραρχίας
8. Έλλειψη συμμετοχής και εμπλοκής των εργαζομένων
9. Έλλειψη στήριξης από την ανώτατη διοίκηση (φυσικά πρόκειται για κλασικό κίνδυνο για όλες τις μείζονες πρωτοβουλίες αλλαγής, ανεξάρτητα από τον στόχο)

Κλείσιμο

Οικονομικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Οικονομικοί

1. Υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης (π.χ. για τον εξοπλισμό νέων προϊόντων & διαδικασίες, «πράσινη» καινοτομία)
2. Υψηλότερο κόστος λειτουργίας για επιχειρηματικά μοντέλα ΚΟ (π.χ. συλλογή, διαλογή & ανακύκλωση αποβλήτων)
3. Δύσκολη πρόσβαση σε επιχειρησιακά και/ή επενδυτικά κεφάλαια (π.χ. όσον αφορά την τραπεζική χρηματοδότηση, οι ΜΜΕ -και ιδίως οι πολύ νέες μικρές επιχειρήσεις- αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την απόκτηση των εξασφαλίσεων ή των εγγυήσεων που απαιτούνται από τις τράπεζες, οι οποίες συχνά θεωρούν τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ επικίνδυνη επιχείρηση)
4. Κίνδυνοι ταμειακών ροών (π.χ. καθυστερημένες ταμειακές ροές ως αποτέλεσμα μοντέλων πληρωμής ανά χρήση)
5. Οι ΜΜΕ ενδέχεται να παραμελούν τα πιθανά οικονομικά οφέλη από τη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης των πόρων τους και επίσης να θεωρούν ότι οι πρακτικές αποδοτικής χρήσης των πόρων είναι δαπανηρές για την επιχείρησή τους

Κλείσιμο

Πολιτικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Πολιτικοί

1. Ανεπαρκείς κανονισμοί για το μοντέλο ΚΟ, που δεν καλύπτουν όλους τους τομείς της βιομηχανίας/των ΜΜΕ
2. Έλλειψη κυβερνητικών υπηρεσιών για την παροχή βοήθειας στις ΜΜΕ κατά τη μετάβαση στο μοντέλο ΚΟ

Κλείσιμο

Νομικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Νομικοί

1. Η έλλειψη ευελιξίας του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ και η βραδύτητα της αλλαγής/προσαρμογής στις υφιστάμενες και αναδυόμενες απαιτήσεις της ΚΟ
2. Εγγύηση, συντήρηση/υποστήριξη ή/και ανάληψη συμβατικών και κανονιστικών υποχρεώσεων και γενικά των ευθυνών σε περίπτωση δυσλειτουργίας
3. Τα περισσότερα εργαλεία περιβαλλοντικής διαχείρισης (όπως το ευρωπαϊκό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου — EMAS) παράγονται για μεγαλύτερες εταιρείες, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες του τομέα των ΜΜΕ
4. Έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά διάφορες έννοιες της νομοθεσίας της ΕΕ (όπως η ευθύνη του παραγωγού, η ποιότητα της χωριστής συλλογής και οι ορισμοί της ανακύκλωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανάκτησης)

Κλείσιμο

Κοινωνικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Κοινωνικοί

1. Κίνδυνος για τη δημόσια υγεία (με τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών ή την επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών)
2. Πολλοί καταναλωτές εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην ευκολία και στα προϊόντα σε χαμηλές τιμές
3. Πολλοί καταναλωτές θεωρούν ότι τα ανακατασκευασμένα προϊόντα είναι χαμηλής ποιότητας
4. Αλλαγές στη βάση, την αντίληψη και τη συμπεριφορά των καταναλωτών (συμπεριλαμβανομένης της μόδας και του τρόπου ζωής)

Κλείσιμο

Περιβαλλοντικοί

Κατηγορία Κινδύνων: Περιβαλλοντικοί

1. Οι πελάτες είναι λιγότερο ευαίσθητοι σε προϊόντα που μπορούν να χειριστούν εύκολα μετά τη χρήση τους.
2. Χαμηλός «οικολογικός αλφαβητισμός» για πολλές ΜΜΕ
3. Σημαντικά αυξημένος διοικητικός φόρτος που απορρέει από την περιβαλλοντική νομοθεσία
4. Οι ΜΜΕ δεν διαθέτουν τις ειδικές γνώσεις και την ικανότητα να συμμορφωθούν με τις απαραίτητες περιβαλλοντικές απαιτήσεις (συνεπώς, συχνά βασίζονται σε εξωτερικούς συμβούλους με επιπλέον κόστος)

Κλείσιμο

Τεχνικοί & Γνώσεως

Κατηγορία Κινδύνων: Τεχνικοί & Γνώσεως

1. Χρήση μη αποδεδειγμένων τεχνολογιών
2. Οι επαγγελματίες δεν έχουν επίγνωση, γνώση και κατανόηση του ΚΟ
3. Τα περισσότερα προϊόντα δεν έχουν σχεδιαστεί για αποσυναρμολόγηση (π.χ. κτίρια)
4. Πολλές ΜΜΕ δεν έχουν την τεχνική ικανότητα να εντοπίζουν, να αξιολογούν & να εφαρμόζουν πιο προηγμένες τεχνικές επιλογές που θα τους επιτρέψουν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους, πραγματοποιώντας παράλληλα εξοικονόμηση κόστους
5. Έλλειψη πληροφόρησης (ορισμένες ΜΜΕ δεν γνωρίζουν καν ότι τα κυκλικά επιχειρηματικά  μοντέλα είναι διαθέσιμα και θα μπορούσαν να είναι επωφελή)

Κλείσιμο

Αλυσίδας Εφοδιασμού

Κατηγορία Κινδύνων: Αλυσίδας Εφοδιασμού

1. Περιορισμένος αριθμός προμηθευτών που προσφέρουν κυκλικά υλικά
2. Αβεβαιότητα στην ποιότητα & όγκος των ροών επιστροφής
3. Απουσία υποστήριξης δικτύου, τόσο από τους πελάτες & τους προμηθευτές, για την άσκηση πίεσης προς την κατεύθυνση της πράσινης προμήθειας ή/και της παράτασης ζωής των προϊόντων
4. Η βιομηχανία εξακολουθεί να συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το γραμμικό μοντέλο (το αποτέλεσμα είναι, για παράδειγμα, ότι η διοίκηση δεν επενδύει στην προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων ή της καλύτερης διαχείρισης των αποβλήτων, αλλά επενδύει σε μια νέα εκστρατεία μάρκετινγκ)
5. Οι αλυσίδες εφοδιασμού αντίστροφης και βρόχου θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος της εφοδιαστικής αλυσίδας, των μεταφορών & της ενέργειας
6. ι ΜΜΕ, λόγω του μικρού μεγέθους και της διαπραγματευτικής ισχύος τους, έχουν μικρή επιρροή στη συμμετοχή των προμηθευτών τους σε βιώσιμες δραστηριότητες
7. Οι προμηθευτές διστάζουν να προωθήσουν μια πιο πράσινη αλυσίδα εφοδιασμού λόγω του δυνητικού κόστους που θα μπορούσε να βλάψει την ανταγωνιστικότητά τους

Κλείσιμο

Ενδεικτικές Ευκαιρίες

Κοινωνικές

Κατηγορία Ευκαιριών: Κοινωνικές

1. Βελτίωση των σχέσεων μεταξύ τοπικών κοινωνιών και ΜΜΕ
2. Ευκαιρίες απασχόλησης από την επιχείρηση ανακύκλωσης
3. Ευκαιρίες απασχόλησης για αποφοίτους σχεδιασμού & επαγγελματίες με εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα ΚΟ

Κλείσιμο

Χρηματοοικονομικές/Οικονομικές

Κατηγορία Ευκαιριών: Χρηματοοικονομικές/Οικονομικές

1. Παραγωγικότητα πόρων, μείωση του κόστους υλικών & αυξημένα έσοδα από τις πωλήσεις αποβλήτων
2. Εξομάλυνση της αστάθειας των τιμών των πρώτων υλών με γνώμονα τη ζήτηση και του κινδύνου προσφοράς (βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού με πρώτες ύλες)
3. Πλεονέκτημα φήμης
4. Αύξηση των εσόδων και του μεριδίου αγοράς λόγω της αυξημένης ανταγωνιστικότητας
5. Η διαχείριση αποβλήτων θα μπορούσε να απελευθερώσει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες

Κλείσιμο

Περιβαλλοντικές

Κατηγορία Ευκαιριών: Περιβαλλοντικές

1. Διατήρηση των φυσικών πόρων (ιδίως των μη ανανεώσιμων πόρων, όπως το νερό, τα ορυκτά, τα καύσιμα και τα ορυκτά)
2. Μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (μέσω της αποδοτικής απόρριψης ενέργειας και υλικών και της μείωσης της απόρριψης υδάτων, της αποφυγής τοξικών υλικών, του παρατεταμένου κύκλου ζωής των χώρων υγειονομικής ταφής και της ανάκτησης του τοπικού οικοσυστήματος)
3. Προστασία της ανθρώπινης υγείας και της βιοποικιλότητας

Κλείσιμο

Τεχνολογικές

Κατηγορία Ευκαιριών: Τεχνολογικές

1. Αποδοτική χρήση των πόρων και ελαχιστοποίηση των αποβλήτων (με την αύξηση της καινοτομίας και την υιοθέτηση καθαρότερων τεχνολογιών)
2. Ενίσχυση της εκβιομηχάνισης μέσω της βιομηχανικής συμβίωσης (δηλαδή ανταλλαγή αποβλήτων μεταξύ δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων)

Κλείσιμο

• Οργανωτικοί παράγοντες

  Ostermann, C. M., Nascimento, L. da S., Steinbruch, F. K., & Callegaro-de-Menezes, D. (2021). Drivers to implement the circular economy in born-sustainable business models: a case study in the fashion industry. Revista de Gestão, ahead-of-print (ahead-of-print). https://doi.org/10.1108/rege-03-2020-0017

  Brinzea, M. (2018). Critical Success factors of Circular Economy - I. Organisational Culture. Ανάκτηση από Reciclad'OR: https://www.linkedin.com/pulse/critical-success-factors-circular-economy-marius-brinzea

  Cruz, C. I. (2019). Factors that affect the circular economy. IVM Institute for Environmental Studies Vrije Universiteit Amsterdam: https://claim-h2020project.eu/wp-content/uploads/2019/09/67175948_4804466_66806588_4799229_65924459_4761694_CuadrosCamila_ResearchProjectFinal_280619.pdf

  Hofmann, F. (2020). Organisational transition management of circular business model innovations. Business Strategy and the Environment: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/bse.2542

  Primc, K. (2020, September). Circular economy configuration indicators in organisational life cycle theory. Ecological Indicators: https://www.researchgate.net/publication/341577853_Circular_economy_configuration_indicators_in_organisational_life_cycle_theory

  Ahmad, N. (2020). Organisational and human factors related challenges to ISO 20000: Implications for environmental sustainability and circular economy. International Journal of Manpower: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/IJM-08-2019-0374/full/html

  Barros, M. V. (2020). Circular economy as a driver to sustainable businesses. Cleaner Environmental Systems: https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S2666789420300064?token=F461CE8FF02F8AEB5B21C828A949B70B2793F967CEC23BC5A9674ED46DC1A4CEC749906F3914DEAC780AF197F6BFCB02&originRegion=eu-west-1&originCreation=20210628114238

  Yang, N.-H. N. (2021). The ‘3CE2CE’ Framework—Change Management. Circular Economy and Sustainability: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s43615-021-00057-6.pdf

  https://circulareconomy.europa.eu/platform/sites/default/files/1-s2.0-s0959652618336059-main.pdf  

  https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S221282711730149X?token=166E8112A8E3518469B490EA563571FBD342BEA6E5FBAADE07183BD5D91BFBD18A00424FEF1C96973D211407CAD73630&originRegion=eu-west-1&originCreation=20210701104924

• Δημοσιονομικοί παράγοντες

  Cuadros, C.I. (2019). Factors that affect the Circular Economy. https://claim-h2020project.eu/wp-content/uploads/2019/09/67175948_4804466_66806588_4799229_65924459_4761694_CuadrosCamila_ResearchProjectFinal_280619.pdf 

  Ellen Macarthur Foundation. (2012). Ellen Macarthur Foundation Towards a Circular Economy Vol 1: an economic and business rationale for an accelerated transition. https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/Ellen-MacArthur-Foundation-Towards-the-Circular-Economy-vol.1.pdf 

  Gusmerotti, N. M., Testa, F., Corsini, F., Pretner, G., & Iraldo, F. (2019). Drivers and approaches to the circular economy in manufacturing firms. Journal of Cleaner Production, 230, 314–327.

  Konar, S., Cohen, M.A. (2001). Does the market value environmental performance? Review of Economics and Statistics, 83 (2), 281-289.

  Miles, M.P., Covin, J.G. (2000). Environmental marketing: A source of reputational, competitive, and financial advantage. Journal of Business Ethics, 23 (3), 299-311.

  Tura, N., Hanski, J., Ahola, T., Ståhle, M., Piiparinen, S., & Valkokari, P. (2019). Unlocking circular business: A framework of barriers and drivers. Journal of Cleaner Production, 212, 90-98.

  Vermunt, D. A., Negro, S. O., Verweij, P. A., Kuppens, D. V., & Hekkert, M. P. (2019). Exploring barriers to implementing different circular business models. Journal of Cleaner Production, 222, 891-902.

• Πολιτικοί παράγοντες

  Agyemang, Martin & Kusi-Sarpong, Simonov & Khan, Sharfuddin & Mani, Venkatesh & Rehman, Syed & Kusi-Sarpong, Horsten. (2019). Drivers and barriers to circular economy implementation: An explorative study in Pakistan’s automobile industry. Management Decision. 57. 971-994. 10.1108/MD-11-2018-1178.

  Chatham House – International Affairs Think Tank. 2021. An Inclusive Circular Economy. [online] Available at: https://www.chathamhouse.org/2019/05/inclusive-circular-economy 

  Droege, H., Raggi, A., Ramos, T.B. (2021). Overcoming Current Challenges for Circular Economy Assessment Implementation in Public Sector Organisations. Sustainability, 13, 1182. https://doi.org/10.3390/su13031182  

  European Commission (2021). Circular Economy Global - International Issues - Environment - European Commission. Available at: https://ec.europa.eu/environment/international_issues/circular_economy_global_en.htm  [Accessed 9 June 2021].

  European Commission (2021). Environment - First circular economy action plan. Available at: https://ec.europa.eu/environment/topics/circular-economy/first-circular-economy-action-plan_en  [Accessed 9 June 2021].

  Grupo MAPFRE Corporativo - Acerca de MAPFRE (2021). What obstacles are hindering the circular economy? Available at: https://www.mapfre.com/en/insights/sustainability/circular-economy-hindering/  [Accessed 9 June 2021].

  Houston, J., Casazza, E., Briguglio, M., & Spiteri, J. (2018). Enablers and Barriers to a Circular Economy. R2π Project Consortium, (730378), 1–30. Available at: http://www.r2piproject.eu/wp-content/uploads/2018/08/R2pi-stakeholders-report-sept-2018.pdf  [Accessed 9 June 2021].

  Kilian, A. (2017). South Africa starting to embrace a circular economy, Creamer Media’s Engineering News. Available at: www.engineeringnews.co.za/article/south-africa-starting-to-embracea-circular-economy-2017-05-04  [Accessed 9 June 2021].

  Schröder, P., Albaladejo, M., Alonso Ribas, P., MacEwen, M. and Tilkanen, J. (2020). The circular economy in Latin America and the Caribbean Opportunities for building resilience. Research Paper. Energy, Environment and Resources Programme. Available at: https://www.unido.org/sites/default/files/files/2020-09/circular_economy_lac.pdf

• Νομικοί παράγοντες

  https://eur-lex.europa.eu/homepage.html?locale=en

  https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9903b325-6388-11ea-b735-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_1&format=PDF

  https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9903b325-6388-11ea-b735-01aa75ed71a1.0017.02/DOC_2&format=PDF

  https://www.friendsofeurope.org/insights/the-legal-transition-towards-a-circular-economy-in-the-eu-perspective-of-environmental-law/

  https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_en

• Κοινωνικοί παράγοντες

  Brown, E.G., Laxmi, H., Schröder, A., Bozkurt, Ö., Bachus, K. (2021); Closing the skills gap: vocational education and training for the circular economy. Goldschmeding Foundation voor Mens, Werk en Economie

  Cuadros, C.I. (2019). Factors that affect the Circular Economy. https://claim-h2020project.eu/wp-content/uploads/2019/09/67175948_4804466_66806588_4799229_65924459_4761694_CuadrosCamila_ResearchProjectFinal_280619.pdf 

  de Mattos, C. A., & de Albuquerque, T. L. M. (2018). Enabling factors and strategies for the transition toward a circular economy (CE). Sustainability (Switzerland), 10(12).

  Govindan, K. & Hasanagic, M. (2018). A systematic review on drivers, barriers, and practices towards circular economy: a supply chain perspective, International Journal of Production Research, 56:1-2, 278-311

  Heshmati, A. (2015) : A Review of the Circular Economy and its Implementation, IZA Discussion Papers, No. 9611, Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn

  Tura, N., Hanski, J., Ahola, T., Ståhle, M., Piiparinen, S., & Valkokari, P. (2019). Unlocking circular business: A framework of barriers and drivers. Journal of Cleaner Production, 212, 90-98.

  https://www.circle-economy.com/circular-jobs-initiative  

  https://ec.europa.eu/environment/resource_efficiency/documents/erep_manifesto_and_policy_recommendations_31-03-2014.pdf

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες

  Auriault, C., Aze, F., Morgan, J., Sopelana Gato, A., Fifer Bizjak, K., Mauko, A., Mladenovic, A., Feirrera, V., Canas Rojas, A., Costa Branco, P.M., de Oliveira Rodrigues, P., Cepria Pamplona, J.J. (2017). Comprehensive analysis of the existing and emerging approaches of circular economy models in pulp and paper industry. Paper Chain, 22-23.

  Cruz, C. I. (2019). Factors that affect Circula Economy. A qualitative study of the supply chain of food and beverage plastic packaging in the Netherlands. Amsterdam, Netherlands: IVM Institute for Environmental Studies.

  Jensen, K. G. (2016). Building a Circular Future. Danish Environmental Protection Agency.

  Meo, B. (2020). How can the Circular Economy Support Sustainable Development? Retrieved from https://plana.earth/: https://plana.earth/academy/how-can-the-circular-economy-support-sustainable-development/

  Peter Hopkinson, M. Z. (2020). Case Description of Managing a Complex Global Circular Economy Business Model: Opportunities and Challenges Case Study. Retrieved from https://embapro.com/: https://embapro.com/frontpage/pestelcase/20666-circular-economy

  Schröder, P. (2021, May 18). The role of the circular economy in addressing the global biodiversity crisis. Retrieved from https://circulareconomy.earth/: https://circulareconomy.earth/publications/the-role-of-the-circular-economy-in-addressing-the-global-biodiversity-crisis

  Tura, N., Hanski, J., Ahola, T., Ståhle, M., Piiparinen, S., & Valkokari, P. (2019). Unlocking circular business: A framework of barriers and drivers. Journal of Cleaner Production, 212, 90-98.

• Τεχνικοί παράγοντες και παράγοντες γνώσεων

  CEN (2014). Technical Specification CEN/TS 16555-5 Innovation management - Part 5: Collaboration management.

  Chesbrough, Henry W. (2003) Open Innovation – The New Imperative for Creating Profiting from Technology, Harvard business school press, https://www.researchgate.net/publication/232957368_Open_Innovation_Researching_A_New_Paradigm , last access 03.07.2021.

  Cuadros, C.I. (2019). Factors that affect the Circular Economy. https://claim-h2020project.eu/wp-content/uploads/2019/09/67175948_4804466_66806588_4799229_65924459_4761694_CuadrosCamila_ResearchProjectFinal_280619.pdf, 03.07.2021

  Ciulli, F., Kolk, A. & Boe-Lillegraven, S. (2020), Circularity Brokers: Digital Platform Organizations and Waste Recovery in Food Supply Chains. J Bus Ethics 167, 299–331) https://doi.org/10.1007/s10551-019-04160-5, last access 03.07.2021.

  Dias, Rui; Azevedo, João; Estrela, Marco & Henriques, Juan (2020), SCALER - GUIDELINES FOR INDUSTRIAL SYMBIOSIS, Synergy Technical Implementationwww.scalerproject.eu, last access 03.07.2021

  de Mattos, C. A., & de Albuquerque, T. L. M. (2018). Enabling factors and strategies for the transition toward a circular economy (CE). Sustainability (Switzerland), 10(12).

  European Commission (2014), European Resource Efficiency Platform - Manifesto & Policy Recommendations https://ec.europa.eu/environment/resource_efficiency/documents/erep_manifesto_and_policy_recommendations_31-03-2014.pdf , last access 03.07.2021.

  Govindan, K. & Hasanagic, M. (2018). A systematic review on drivers, barriers, and practices towards circular economy: a supply chain perspective, International Journal of Production Research, 56:1-2, 278-311

  Heshmati, A. (2015) : A Review of the Circular Economy and its Implementation, IZA Discussion Papers, No. 9611, Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn

  SCALER PROJECT (2018), Lessons learnt & best practices for enhancing industrial symbiosis in the process industry, www.scalerproject.eu, last access 03.07.2021.

  Tura, N., Hanski, J., Ahola, T., Ståhle, M., Piiparinen, S., & Valkokari, P. (2019). Unlocking circular business: A framework of barriers and drivers. Journal of Cleaner Production, 212, 90-98.

• Παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού

  Bressanelli G, Perona M, Saccani N. (2019). Challenges in supply chain redesign for the Circular Economy: a literature review and a multiple case study. International Journal of Production Research, 57(23):7395–422.

  Circular economy in Europe — Developing the knowledge base — European Environment Agency [Internet]. Available at: https://www.eea.europa.eu/publications/circular-economy-in-europe [Accessed 30 Jun 2021]

  de Vargas Mores G, Finocchio CPS, Barichello R, Pedrozo EA. (2018). Sustainability and innovation in the Brazilian supply chain of green plastic. Journal of Cleaner Production, 177:12–8.

  Ghisellini P, Cialani C, Ulgiati S. (2016). A review on circular economy: the expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal of Cleaner Production, 114:11–32.

  Govindan K, Hasanagic M. (2018). A systematic review on drivers, barriers, and practices towards circular economy: a supply chain perspective. International Journal of Production Research, 56(1–2):278–311.

  Gumley W. (2014). An Analysis of Regulatory Strategies for Recycling and Re-Use of Metals in Australia. Resources, 3(2):395–415.

  Kissling R, Coughlan D, Fitzpatrick C, Boeni H, Luepschen C, Andrew S, et al. (2013). Success factors and barriers in re-use of electrical and electronic equipment. Resources, Conservation and Recycling, 80:21–31.

  Moreno M, Braithwaite N, Cooper T. Moving beyond the circular economy. In Going Green-Innovation Conference. Vienna, Austria.

  Ormazabal M, Prieto-Sandoval V, Puga-Leal R, Jaca C. (2018). Circular Economy in Spanish SMEs: Challenges and opportunities. Journal of Cleaner Production, 185:157–67.

  Rizos V, Behrens A, Kafyeke T, Hirschnitz-Garbers M, Ioannou A. he Circular Economy: Barriers and Opportunities for SMEs. Ceps, 25. Retrieved from https://www.ceps.eu/publications/circular-economy-barriers-and-opportunities-smes 

  Tura N, Hanski J, Ahola T, Ståhle M, Piiparinen S, Valkokari P. (2019). Unlocking circular business: A framework of barriers and drivers. Journal of Cleaner Production, 212:90–8.

  Vermunt DA, Negro SO, Verweij PA, Kuppens DV, Hekkert MP. (2019). Exploring barriers to implementing different circular business models. Journal of Cleaner Production, 222:891–902.

• Διαδικασία διαχείρισης κινδύνων και ευκαιριών

  Olabode E. Ogunmakinde, William D. Sher & Kim Maund, Circular Construction: Opportunities and Threats, School of Architecture and Built Environment, University of Newcastle, NSW, Australia. May 4-5, 2017, Project Management Symposium Papers, ISSN 2374-9377. Corresponding email: olabode.ogunmakinde@uon.edu.au

  Vasileios Rizos, Arno Behrens, Terri Kafyeke, Martin Hirschnitz-Garbers & Anastasia Ioannou, The Circular Economy: Barriers and Opportunities for SMEs, CEPS Working Document, No. 412 / September 2015, ISBN 978-94-6138-479-9, www.ceps.eu

  ESI international in association with “The George Washington University”, Risk Management, Project Management Development Program, April 2000.

  Risk Management, chapter 11, A Guide to the Project Management Body of Knowledge (PMBoK GUIDE), 6th Edition, 2017, ISBN 978-1-62825-184-5.

• Ειδική τομεακή στρατηγική για την κυκλική οικονομία (τομέας κατασκευών)

  https://www.rolandberger.com/en/Insights/Publications/It%E2%80%99s-time-for-construction-to-embrace-the-circular-economy.html

  https://www.technofunc.com/index.php/domain-knowledge/engineering-construction/item/overview-of-construction-industry#:~:text=Construction%20is%20an%20industry%20that,are%20essential%20to%20their%20use.&text=Construction%20work%20also%20takes%20place%20when%20renovating%20existing%20buildings.

  http://www.theconstructionmachinery.com/industry-info.html

  https://en.wikipedia.org/wiki/Construction    

  https://www.epa.gov/smm/sustainable-management-construction-and-demolition-materials#:~:text=Many%20building%20components%20can%20be,%2C%20compost%2C%20and%20other%20products.

  https://recyclecoach.com/blog/how-to-reuse-and-recycle-construction-materials/

  Publication: CIRCULAR BUSINESS MODELS FOR THE BUILT ENVIRONMENT, ELLEN MACARTHUR FOUNDATION, CE100, CO.PROJECT, ArupBAM 

  Eionet Report - ETC/WMGE 2021/2 Business Models in a Circular Economy, ETC experts: Jeroen Gillabel (VITO), Saskia Manshoven (VITO), Francesca Grossi (CSCP), EEA experts: Lars Fogh Mortensen and Luca Coscieme

  https://bigbuyers.eu/working-groups/past/circular-construction-materials

  https://projects2014-2020.interregeurope.eu/fileadmin/user_upload/tx_tevprojects/library/file_1594797064.pdf

  https://circulareconomy.europa.eu/platform/en/good-practices/sharing-platform-werflink-enables-construction-companies-belgium-reduce-waste-re-using-materials

  Floow2. (n.d.). Homepage. Retrieved from https://web.archive.org/web/20201209193951/https://www.floow2.com/

  https://www.giatecscientific.com/products/concrete-sensors/smartrock-plus-for-ready-mix-producers/   

• Ειδική τομεακή στρατηγική για την κυκλική οικονομία (τομέας μεταποίησης)

  EEA Report, Circular by design – Products in the circular economy (2017) https://circulareconomy.europa.eu/platform/sites/default/files/circular_by_design_-_products_in_the_circular_economy.pdf

  Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A new Circular Economy Action Plan: For a cleaner and more competitive Europe (2020) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:52020DC0098&from=EN

  Ellen MacArthur Foundation. (2019). Urban products system summary
  https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/Products_All_Mar19.pdf

  Euraxess, Labor Market Briefing Series – The manufacturing Sector in  Europe https://cdn4.euraxess.org/sites/default/files/labor_market_information-_manufacturing_sector.pdf

  Eurostat - https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Manufacturing_statistics_-_NACE_Rev._2

  The World Bank - Manufacturing, value added (% of GDP) - European Union - https://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.MANF.ZS?locations=EU

  Garza-Reyes, J.A., Kumar, V., Batista, L., Cherrafi, A. and Rocha-Lona, L. (2019), "From linear to circular manufacturing business models", Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 30 No. 3, pp. 554-560. https://doi.org/10.1108/JMTM-04-2019-356

  Guide to resource efficiency in manufacturing  https://greenovate-europe.eu/wp-content/uploads/2020/06/Guide-to-resource-efficient-manufacturing_Remake.pdf

  Holland Circular Hotspot, Manufacturing: the future is cuticular (2021) https://hollandcircularhotspot.nl/wp-content/uploads/2021/06/Manufacturing-the-future-is-circular-April2021-1.pdf

  Milios, Leonidas, Overarching policy framework for product life extension in a circular economy—A bottom-up business perspective (2021), International Institute for Industrial Environmental Economics, Lund University, Lund, Sweden https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/eet.1927  

  SAGE: How manufacturers unlock value from the circular economy - Why businesses can profit from sustainable processes (2020)  https://www.sage.com/en-gb/blog/wp-content/uploads/sites/10/2020/08/How-manufacturers-unlock-value-from-the-circular-economy.pdf

  United Nations Industrial Development Organization (2022) Why innovative manufacturing and circularity are key for a resilient manufacturing industry post-COVID-19 https://www.unido.org/news/why-innovative-manufacturing-and-circularity-are-key-resilient-manufacturing-industry-post-covid-19

  United Nations, Annual Report (2018) https://www.undp.org/publications/undp-annual-report-2018

  Unlocking More Value with Fewer Resources A practical guide to the circular economy (2016) https://eco.nomia.pt/contents/documentacao/unlocking-more-value-with-fewer-resources.pdf

   

• Ειδική τομεακή στρατηγική για την κυκλική οικονομία (τομέας βιοτεχνίας)

  Fillis I. The Internationalizing Smaller Craft Firm: Insights from the Marketing/Entrepreneurship Interface. International Small Business Journal. 2004 Feb 1;22(1):57–82.

  UNITED NATIONS. UNITED NATIONS CONFERENCE ON TRADE AND DEVELOPMENT. CREATIVE ECONOMY OUTLOOK Trends in international trade in creative industries. 2018. Report No.: UNCTAD/DITC/TED/2018/3.

  Zhan X, Walker S, Hernandez-Pardo R, Evans M. Craft and Sustainability: Potential for Design Intervention in Crafts in the Yangtze River Delta, China. The Design Journal. 2017 Jul 28;20(sup1):S2919–34.

  Lacy P, Long J, Spindler W. How to Make the Circular Pivot. In: Lacy P, Long J, Spindler W, editors. The Circular Economy Handbook: Realizing the Circular Advantage [Internet]. London: Palgrave Macmillan UK; 2020 [cited 2021 Dec 2]. p. 205–13. Available from: https://doi.org/10.1057/978-1-349-95968-6_16

  https://www.denou.gr/

  https://www.toastale.com/

  https://saltybag.com/

  https://shitsugeisya.jimdo.com/home-english/

  https://www.meublowski.nl/

  https://www.reykjaviktoollibrary.org/

  https://trejours.com/

  https://zyloeyewear.com/

  https://www.creativecarbonscotland.com/project/the-green-crafts-initiative/

• Προτεραιοποίηση Κυκλικών Δραστηριοτήτων

  PMBOK® Guide – Sixth Edition and Extensions to the PMBOK® Guide

  Project Management Institute

  Moving from strategic planning to prioritised project initiatives https://www.pmi.org/learning/library/moving-strategic-planning-prioritised-project-initiatives-9294